اختلال دوقطبی یکی از اختلالات خلقی پرخرج دنیا می باشد. آموزش روانشناختی اختلال دوقطبی به بیماران در مورد علائم اولیه؛ باعث۳۰ درصد کاهش تعداد اپیزود های مانیا در اختلال دو قطبی می شود.
اهداف آموزش روانشناختی اختلال دوقطبی به بیماران
- افزایش آگاهی از بیماری
- پذیرش درمان
- تشخیص سریع علائم اولیه عود
- اجتناب از مسائل مضر مثل مواد
- تنظیم سبک زندگی
در آموزش روانشناختی از مدل ارتباطی سنتی بین پزشک و بیمار که پزشکی شفا دهنده است و بیمار منفعل، اجتناب می شود و به جای آن یک رابطه درمانی مناسب برپایه همکاری، اطلاعات و اعتماد پایه گذاری می شود.
بیش از نیمی از بیماران دوقطبی بینش ندارند و این عدم بینش و انکار نسبت به بیماری بسیار شایع است. به نظر می‌رسد بین عدم بینش و اختلالات نوروسایکولوژیک ارتباط باشد. انگ اجتماعی و میت (اسطوره؛ مثلا این افراد جن زده هستند) در مورد اختلال دوقطبی باعث می شود که تشخیص با احتمال رد شدن از طرف بیمار همراه باشد.
نگرش و زبان بالینگر لزوماً میزان پذیرش بیمار را بالا نمیبرد. و جلسات زیادی برای قبول (acceptance) بیماری از طرف بیمار لازم است قبل از اینکه به مسائل دیگری مثل پذیرش (adherence) برسیم. تاکید بر طبیعت بیولوژیک بیماری مشابه اختلالات جسمی باعث کاهش انگ و احساس گناه میشود.
جلسات اول اغلب open می باشد و به بیمار کمک می کند تا بر پیش داوری احساس گناه و ناامیدی غلبه کند.
در جلسات بعدی:
- تعریف اختلال خلق دوقطبی
- فاکتورهای اتیولوژیک
- تریگرها(عوامل شعله ور کننده بیماری)
- بررسی علائم مانیا و هیپومانیا
- علائم افسردگی و میکس
- دوره و نتیجه درمان
را بررسی می کنیم
آموزش روانشناختی اختلال دوقطبی :پذیرش درمان
- تمام بیماران دوقطبی حداقل یکبار درمان را کنار می‌گذارند.
- یک‌دوم بیماران بدون تجویز پزشک درفاز فروکش درمان را قطع میکند.
- عدم پذیرش اغلب غیر اختصاصی و وابسته به بیمار است. ولی سوء مصرف مواد و شخصیت نقش مهمی در آن دارد.
- قطع درمان شایع ترین علت عود می باشد.
- عدم پذیرش به وسیله درمانگران اغلب کمتر تخمین زده می شود.
- عدم پذیرش اغلب با ترس های غیر منطقی و قضاوت های نادرست همراه است.
در مورد پذیرش درمان پرداختن به نکات زیر حائز اهمیت است:
- آگاهی بیمار از درمان‌های دارویی مختلف بیماری.
- مرور کردن نام های تجاری و تفاوت بین نام و نام ژنریک با برند.
- تأکید بر این عقیده که درمان دارویی وابسته به فرد است.
- آگاهی از هر دارو و این که یک دارو ممکن است اثرات متفاوتی داشته باشد.
- آگاهی از عوارض شایع داروها.
- بحث در مورد استراتژی های برخورد با عوارض دارویی.
- تاکید بر اهمیت سطح سرمی بعضی داروها مثل لیتیم.
- آگاهی از علائم مسمومیت شدید دارویی.
- آگاهی از تداخلات دارویی و غذایی.
شایعترین علت عدم پذیرش، احساس وابستگی به دارو است
و باید توضیح داد که
- این داروها اعتیاد آور نمی باشند.
- مغز را شستشو نمی دهند.
- باعث حماقت نمی شوند.
- فقط به منظور ساکت نگهداشتن بیمار تجویز نمی شوند.
در مورد تراتوژنیک بودن دارو بایستی توضیح داد که هر چند داروها برای جنین مضر هستند ولی مانیا و افسردگی مضرات بیشتری دارد.
اجتناب از مسائل مضر مثل مواد
- شروع لایف تایم مصرف الکل بیماران دوقطبی نوع یک ۶۰ درصد است.
- نیمی از بیماران دوقطبی نوع دو هم ابتلائی با مواد دارند.
- احتمال اینکه بیمار دوقطبی مصرف کننده باشد ۶برابر جمعیت عادی است.
- دربیماران دوقطبی الکل شایع ترین ماده مصرفی است.
- در حالی که در بیماران اسکیزوفرنی مصرف محرک ها رایج‌تر است
- مصرف مواد با ریسک بالاتر خودکشی افزایش اپیزودهای افسردگی تاخیر در ریکاوری و افزایش عدم پذیرش درمان همراه است.
- برخی از مسائل باعث شعله ور شدن بیماری میشود مثل مصرف کافئین و سایر نوشیدنی های محرک.
- الکل باعث افسردگی، اضطراب، بدخوابی،کاهش کنترل تکانه ،اختلال شناختی پرخاشگری ،علائم سایکوتیک ومانیا میشود.
- ماری جوانا باعث سندرم بی انگیزگی همراه با آپاتی میشود.و نیز می تواند افسردگی، مانیا ،اضطراب و بدخوابی علائم سایکوتیک ایجاد کند.
- کافئین باعث اختلالات خواب و اضطراب میشود.
در مورد مصرف سیگار باید نکات زیر رعایت شود
- ترک سیگار در زمان اپیزود مناسب نیست.
- بهترین زمان برای ترک سیگار مدت طولانی پس از بهبود است مثلاً ۶ ماه پس از فروکش بودن بیماری تجویز جایگزین های نیکوتین مثل آدامس توصیه می شود.
- ترک ناگهانی توصیه نمی شود.
- داروهای ضد هوس مثل بوپروپیون به طور مطلق کنترااندیکاسیون دارند
دو ملاحظه مهم در مورد سبک زندگی وجود دارد
- ۷-۹ ساعت خواب شبانه لازم است و از خواب روزانه باید پرهیز شود.
- خواب به عنوان یک نشانه عود و نیز یک کمک مهم در غلبه بر اپیزود می باشد.
- ورزش های فیزیکی نه تنها سلامت عمومی بلکه خلق را نیز ارتقا می دهد.
و میزان پلاستیسیتی مغز را بالا میبرد.
- در بیماران دوقطبی برخی ملاحظات درمورد ورزش وجود دارد مثلاً اینکه سه ساعت قبل از خواب انجام شود و در فاز مانیا و هیپومانیا متوقف شود.
